راهنمای تدریس دانشگاهی

تجربیات و نکاتی در تدریس دروس دانشگاهی که شاید به کار شما هم بیاید

بسم الله الرحمن الرحیم

راهنمای تدریس دانشگاهی

تجربیات و نکاتی در تدریس دروس دانشگاهی که شاید به کار شما هم بیاید



راهنمای تدریس دانشگاهی

در صدر اسلام، مبارزه‌ی با بی‌سوادی و تحریص و تحریض به علم و دانش، جامعه‌ی اسلامی را حدود هفت، هشت قرن از همه‌ی دنیای متمدنِ آن روز جلوتر برد. البته بعد ما رجعت کردیم، مسلمانان تنبلی کردند و کار ما به این‌جا رسید؛ ولی حالا می‌توانیم دوباره شروع کنیم. دوباره انقلاب شد، دوباره اسلام سر کار آمد و حالا دیگر بی‌سوادی معنی ندارد.
(رهبر معظّم انقلاب)

دنبال کنندگان ۴ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید
بارگذاری پاورپوینت | PowerPoint
دانلود پاورپوینت های من

سمیح عاطف زین

این متن، ترجمه‌ای است از متن عربی معرفی سمیح عاطف الزین در وبگاه ایشان. در ادامۀ این مطلب، متن عربی مذکور نیز آمده است. از شما خوانندۀ گرامی استدعا دارم تا در صورت وجود اشتباه در این ترجمه، نگارنده را برای اصلاح آن یاری بفرمایید. متشکرم.

وبگاه سمیح عاطف الزین:

www.samih-atef-elzein.com

معرفی «سمیح عاطف الزین»

سمیح عاطف الزین یک متفکر برجستۀ اسلامی درزمینۀ دعوت به وحدت مسلمانان به‌دور از تعصبات فرقه‌ای است. وی مجموعه‌ای پرشمار از تألیفات را بر اساس ارزش‌های اصیل اسلامی که ازنظر عمق اصیل اسلامی منحصربه‌فرد و نشأت‌گرفته از کتاب خداوند متعال و راهنمایی‌های پیامبرش بودند، منتشر کرد. او از این طریق، اصرار داشت تأکید کند که اسلام هم دین است و هم دولت، هم ایده است و هم روش؛ و برای انسانیت، رستگاری وجود ندارد مگر با پیروی از این دین یکتاپرستی؛ دینی که به میزان تعهد مردم به قوانین و احکام شرعی آن، در میانشان برادری ایجاد می‌کند؛ قوانینی که قادر است عدالت را مستقر کند و جوامعی عاری از سلطه و استثمار پدید آورد. درعین‌حال، وی از مسلمانان را دعوت کرد تا با اتخاذ قانونی اسلامی، شریعت خدای متعال را اقامه کنند تا زندگی و ارزش‌ها و مفاهیم جدیدی را که مبانی آن را خاتم پیامبران محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم بنا نهاد، از سر بگیرند.

او یکی از معدود افراد دوران معاصر است که هدف خود را تحقق سخن خداوند متعال «أَن اقیموا الدینَ ولا تتفرقوا فیه» (شوری: 13) قرار داده‌اند؛ به همین خاطر زندگی او نمونه‌ای زنده از دعوت‌کننده‌ای بود که از منبع اسلام ناب و مبرا از غلو، الهام گرفته و از فکر، روش زندگی، اسلوب و گفتاری امروزی و منحصربه‌فرد استفاده می‌کند. وی خانۀ خود را به مرکزی علمی و محلی برای دانش‌اندوزی و تعلیم و تربیت اسلامی تبدیل کرد و ایدۀ نهضت مسلمانان و رستاخیز مجدد آنان به‌عنوان پیام‌آوران تمدن در بین ملت‌ها را پایه‌گذاری کرد.

پیرامون او گروهی مؤمن که خواستار وحدت جامع اسلامی بودند، گرد آمدند؛ گروهی که وسوسۀ فتنه‌ها عزم و ارادۀ او را از بین نمی‌بُرد، تعصب‌های نفسانی، او را شکست نمی‌داد، مملو از ایده‌هایش بود و دیدگاه‌هایش را برای فراخوان وحدت مسلمانان انباشته کرده بود؛ و این در جهت تصدیق قول خداوند بود که «وَلْتَکُنْ منکم امَّة یدعون الى الخیرِ ویأمرون بالمعروفِ ویَنْهَوْنَ عن المنکرِ واولئک هُمُ المفلحون» (آل‌عمران: 104)

سمیح عاطف الزین در سال 1926 میلادی (134ق.) در روستای «شحور» در جنوب لبنان متولد شد و در سال 2014 میلادی (1435ق.) از دنیا رفت. وی سال‌های عمرش را وقف تألیف و نوشتن کرد و به‌عنوان یک متفکر و داعی شناخته می‌شد.

تألیفات او بیش از 150 عنوان بود که برخی از آن‌ها به انگلیسی، فرانسوی و آلمانی ترجمه شده‌اند[1]. وی در کتاب‌های خود به جنبه‌های فکری و لغوی ویژه‌ای از واژگان قرآنی پرداخته که مورد تحسین متخصصان و دانشمندان و اقبال عموم مسلمانان قرار گرفته است؛ به‌ویژه کتاب «خاتَمُ النبیینَ محمدٌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» که به‌حق برگزیدۀ کتبی است که درزمینۀ زندگی‌نامۀ شریف و مطهر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم نوشته شده است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۵ خرداد ۹۹ ، ۲۰:۰۱
محمد رضا مزرعی فراهانی

آشنایی با مفهوم تصحیح متون اسلامی

در حین معرفی منابع به دانشجویان درس مأخذشناسی تفاسیر قرآن کریم، به مفهوم «تصحیح» و «تحقیق» برمی‌خوریم. مثلاً در نرم‌افزار جامع‌التفاسیر، در شناسنامۀ تفسیر «مجمع البیان» مرحوم طبرسی چاپ سوم سال 1372 شمسی انتشارات ناصرخسروی تهران آمده: «مصحح: فضل الله یزدی طباطبایی؛ هاشم رسولی».

برای آشنایی با این اصطلاح، هم از پرسش از متخصصان استفاده کردم و هم در اینترنت به جستجو پرداختم.

جناب آقای دکتر توکلی، مدیر واحد تحقیق مرکز طبع و نشر قرآن کریم، پیرامون این موضوع، توضیحاتی دادند که به شرح زیر است:

«تصحیح و تحقیق، دو مقولۀ جدا از یکدیگر هستند و شاید بتوان گفت ارتباط آن‌ها از نوع عموم و خصوص من وجه (وجود اختلاف در عین داشتن اشتراک) است.

در عرف جهان اسلام و مخصوصاً کشورهای عربی، تحقیق یک کتاب؛ یعنی احیاء یک نسخۀ خطی و چاپ آن همراه با توضیحات علمی در حاشیۀ کتاب. معمولاً اولین کاری که یک محقق می‌کند، نسخه‌هایی از یک کتاب خطی مربوط به قرون گذشته را که در کتابخانه‌ها وجود دارد، می‌یابد و بعد از تطبیق نسخه‌ها و مشخص کردن اختلاف آن‌ها، متن را پیاده‌سازی می‌کند و [اجزاء آن را] ارجاع می‌دهد. سپس متن اصلی کتاب را بازخوانی و آن را تبیین می‌کند؛ اگر جایی از متن، مغلق (دارای پیچیدگی) یا مبهم است، در پاورقی توضیح می‌دهد، ترجمۀ (زندگینامه) رجال (اشخاص) ذکرشده در کتاب را از کتب تراجم نقل می‌کند، آیات و روایات را مستند می‌کند و اگر نقد یا توضیحی پیرامون گفته‌های مؤلف دارد، آن‌ها را نیز در حاشیه می‌آورد.

«تحقیق» سطوح مختلفی دارد؛ در برخی موارد، حداقلِ آن به‌کار می‌رود؛ یعنی تنها بازنویسی نسخه و مستندسازی آیات و روایات؛ اما سطوح بالاتری هم دارد که علاوه بر این موارد، شامل همان نقد کردن و حاشیه زدن بر کلام مؤلف -که در بالا ذکر شد- می‌شود.

پیرامون این علم، کتب مختلفی وجود دارد که در کتابخانۀ مرکز طبع و نشر قرآن کریم هم موجود هستند؛ از جمله «اصول تحقیق التراث» تألیف عبدالهادی فضلی1، و «اصول کتابة البحث العلمی و تحقیق المخطوطات» تألیف یوسف المرعشلی. این دو کتاب، روش تحقیق یک کتاب را در قالب دانشگاهی توضیح داده‌اند.

اما «تصحیح» کار متفاوتی است؛ تصحیح یعنی بازخوانی کردن یک متن و اصلاح اشکالات آن؛ و شاید بتوان گفت در مرحلۀ اول (بازنویسی، حروف‌چینی و تطبیق متون برای تشخیص اختلافات) با «تحقیق» هم‌پوشانی دارد.

همچنین با جستجویی که در فضای اینترنت داشتم، به مقاله‌ای دوقسمتی با عنوان «روش تصحیح انتقادی و نشر متون اسلامی» که در سال 1362 در مجلۀ «حوزه» به چاپ رسیده است، برخوردم. با مرور این مقاله، مطالب مفیدی دیدم که می‌تواند برای ارائه در کلاس، مفید باشد. نسخۀ متنی این مقاله تقدیم می‌شود:

بخش اول     بخش دوم

این مدخل از یک دانشنامۀ ادبیات هم می‌تواند در این زمینه مفید باشد:

تصحیح متون

____________________

1. بنا بر توضیحات استاد حمید رضا مستفید، این کتاب، جزوۀ درسی استاد عبدالهادی فضلی در درس ایشان در دانشگاهی در عربستان -احتمالاً دانشگاه جده- است.
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۸ خرداد ۹۹ ، ۱۳:۱۱
محمد رضا مزرعی فراهانی

پاورپوینت معرفی 7 تک نگاره موضوعی قرآن کریم در تألیفات شیعه

این پاورپوینت شامل معرفی مختصر هفت تک‌نگاره‌ی موضوعی قرآن کریم در تألیفات شیعه است، و جهت تدریس درس مأخذشناسی تفاسیر قرآن کریم در دانشگاه اراک تولید شده است.

عناوینی که در این فایل معرفی شده‌اند، به شرح زیر هستند:

  1. طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن - رهبر معظم انقلاب
  2. المقالات التفسیریة* - سید جمال الدین اسدآبادی
  3. مقدمه‌ای بر جهان‌بینی توحیدی - شهید مرتضی مطهری
  4. زن در آینه‌ی جلال و جمال - آیت الله جوادی آملی
  5. آیات ولایت در قرآن - آیت الله مکارم شیرازی
  6. جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن - آیت الله مصباح یزدی
  7. فی رحاب القرآن -آیت الله محمد مهدی آصفی
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۴ خرداد ۹۹ ، ۱۶:۳۰
محمد رضا مزرعی فراهانی

در این فیلم، علامه طباطبایی -رحمة الله علیه- در مورد مدت زمان تألیف این تفسیر گران‌قدر، منابع این تفسیر و نیز روش ایشان در تفسیر قرآن کریم، مختصری سخن فرموده‌اند:

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۵ ارديبهشت ۹۹ ، ۰۶:۱۴
محمد رضا مزرعی فراهانی

مقدمه

به نظر می‌رسد جدا کردن ابعاد مختلف زندگی انسان از یکدیگر، به‌سادگی امکان‌پذیر نیست؛ فرهنگ، اقتصاد، سیاست، علم، هنر و... ساحت‌هایی درهم‌تنیده‌اند و با یکدیگر ارتباطی تنگاتنگ دارند. مثلاً در سالیانی نه‌چندان دور، علم فیزیک در اختیار قدرتی سیاسی قرار گرفت تا به بمب اتم تبدیل شود و انسان‌های بی‌گناه را نابود کند؛ لذا نمی‌توان ساحت علم را از ساحت‌های دیگر زندگی انسان و از جمله سیاست جدا کرد.

مطالعات شیعه‌شناسی، یکی از موضوعاتی است که در دانشگاه‌های مختلف سراسر جهان -از جمله در دانشگاه‌های رژیم اشغالگر قدس- موضوع بحث‌های علمی قرار گرفته است؛ و ظاهراً -چنانچه انتظار هم می‌رود- در خدمت سیاست‌های این رژیم قرار گرفته است.

«دکتر جواد میری» شیعه‌شناسی را در دانشگاه‌های اسرائیل بررسی کرده و گزارش مختصری از آن را ارائه کرده است. این ارائه در تاریخ 2 اسفند 1393 در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ایراد شده است. خلاصه‌ی این ارائه که برگردان فیلم آن است، در ادامه می‌آید.

این بحث جهت درس «آشنایی با مراکز پژوهشی قرآن و حدیث ایران و جهان» در رشته‌ی کارشناسی علوم قرآن و حدیث آماده شده؛ و اگرچه مستقیماً به مطالعات قرآنی و حدیثی نپرداخته، اما موجب کسب نگاه وسیع‌تری نسبت به پژوهش‌های مرتبط با شیعه در جهان می‌شود.

محمدرضا مزرعی فراهانی

فروردین 1399

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ فروردين ۹۹ ، ۱۸:۱۶
محمد رضا مزرعی فراهانی

واحدهای پژوهشی مرتبط با قرآن و حدیث

در سایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، فهرست واحدهای پژوهشی مرتبط با علوم انسانی، علوم پایه، فنی-مهندسی و... قرار گرفته و از این آدرس، قابل دسترسی است:

واحدهای پژوهش و فناوری

از بین این موارد، واحدهای مرتبط با علوم انسانی که به نظر ارتباط بیشتری با واحد «مراکز پژوهش قرآن و حدیث ایران و جهان» داشت، جداسازی شد؛ که از پیوند زیر قابل دسترسی است. این فهرست شامل 18 واحد پژوهشی است:

مراکز پژوهشی علوم انسانی مرتبط

در کنار این واحدها، می‌توان از واحدهای فعال در زمینه‌ی قرآن و حدیث که در این مطلب به آن‌ها اشاره شده، استفاده کرد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ بهمن ۹۸ ، ۱۲:۰۷
محمد رضا مزرعی فراهانی

روش تدریس درس مراکز پژوهشی قرآن و حدیث ایران و جهان

در جلسه‌ی اول، مفاهیم مورد نیاز را برای دانشجویان توضیح دادم و سپس برای هریک، یکی از واحدهای پژوهشی را تعیین کردم تا از جلسه‌ی دوم به بعد، به معرفی آن بپردازند. برای شروع ارائه‌ها و همچنین نشان دادن یک نمونه برای ارائه‌ی صحیح، خودم در همان جلسه، یکی از واحدهای پژوهشی را ارائه کردم.

لازم است وبگاه هر واحد پژوهشی به دانشجویان معرفی شود تا هم -به دلیل تشابه اسمی برخی واحدها- دانشجویان دچار اشتباه نشوند و هم منبعی برای معرفی به آن‌ها ارائه شود. چون هدف، طرح کردن یک معما برای دانشجو نیست، بلکه آشنایی او و سایر دانشجویان با آن واحد پژوهشی است. البته دانشجویان محدود به این محتوای این وبگاه‌ها نخواهند بود.

در این ارائه‌ها لازم است -بنا بر برداشت و فهم خودم از توضیحات درسنامه- دانشجویان به چند جنبه از این واحدها اشاره کنند:

  • راه ارتباط (محل، وبگاه، تلفن)
  • انگیزه و هدف تأسیس
  • کارکرد (قرآنی، حدیثی، ...)
  • گرایش (دینی و مذهبی)
  • روش (نحوه و فرایند تولید یک اثر پژوهشی)
  • آثار (به همراه معرفی لااقل یک اثر مهم)
  • افراد (به همراه معرفی لااقل یک فرد مهم از نظر پژوهشی)

۲ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۱ دی ۹۸ ، ۱۸:۱۶
محمد رضا مزرعی فراهانی

به گزارش خبرگزاری فارس، در این ویدئو خواهیم دید که چگونه می‌توان با استفاده از چند مهارت، به‌راحتی اخبار جعلی را از حقیقی تشخیص دهیم تا ناخوداگاه باعث بازنشر مطالب غیرواقعی نشویم:

نمایش در آپارات

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ آذر ۹۸ ، ۲۲:۰۹
محمد رضا مزرعی فراهانی

بخشی از برنامه‌ی جهان‌آرا که شبکه ملی اطلاعات رو با حضور رئیس سازمان پدافند غیرعامل، مورد بررسی قرار داد. این اینفوگرافی برای آشنایی با این مفهوم مفید است:

نمایش در آپارات

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۵ آذر ۹۸ ، ۲۲:۳۸
محمد رضا مزرعی فراهانی

برای معرفی این سایت که به ظاهر، بسیار خوش‌ساخت و کارآمد است، آنچه را در قسمت معرفی این سایت آمده، می‌آورم:

«تایپو کاملترین سامانه هوشمند آموزش تایپ ده انگشتی در ایران می باشد که دوست دارد شما را تبدیل به یک تایپیست حرفه ای نماید. این سامانه با استفاده از بهترین و موثرترین روش های آموزشی در کمترین زمان ممکن و با لذت خاصی تایپ ده انگشتی را به شما آموزش می دهد. تایپو پس از دو سال تلاش و با تحقیق و بررسی منابع داخلی و خارجی مختلف ساخته شد. این سامانه علاوه بر داشتن امکانات بسیار زیاد و متنوع آموزشی، پیوسته در حال افزودن قابلیت ها و ویژگی ها جدید نیز می باشد.»

آدرس این وبگاه به صورت زیر است:

www.typeo.top

معرفی وبگاه آموزش تایپ ده انگشتی
۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۴ شهریور ۹۸ ، ۲۳:۳۰
محمد رضا مزرعی فراهانی