آشنایی با «التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم» سمیح عاطف الزین
«التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم» تألیف سمیح عاطف الزین (1344 - 1435ق./1926 - 2014م.) است. این تفسیر یک مجموعۀ 14 جلدی است و در این مجموعه، مؤلف پیرامون موضوعات مختلف مرتبط با قرآن کریم بحث کرده است.
مروری بر محتوای این مجموعه، این نتیجه را به‌دست می‌دهد که از عنوان «تفسیر موضوعی» که بر این مجموعه گذاشته شده، معنای مشهور آن مد نظر نبوده است. معنای مشهور تفسیر موضوعی از این قرار است:
بیان آموزه‌های مرتبط با یک موضوع خاص، با توجه به آیات مختلف قرآن کریم در یک یا چند سوره. (ویکی شیعه به نقل از: مسلم، مصطفی؛ مباحث فی التفسیر الموضوعی، ص16)
ظاهراً سمیح عاطف زین در «التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم» به بیان مطالبی پرداخته که اگرچه به‌نوعی با آموزه‌های قرآن کریم مرتبط است، اطلاق تفسیر موضوعی با تعریف بالا بر آن منطبق نیست؛ چنانچه از عناوین هر یک از مجلدات این مجموعه نیز چنین نتیجه‌ای حاصل می‌شود*:
- جلد 1: معجم تفسیر مفردات ألفاظ القرآن الکریم
- جلد 2: قصص الأنبیاء فی القرآن الکریم
- جلد 3: إعراب فی القرآن الکریم
- جلد 4: خاتم النبیین محمد صلى الله علیه وآله وسلم (بخش اول)
- جلد 5: خاتم النبیین محمد صلى الله علیه وآله وسلم (بخش دوم)
- جلد 6: أمثال والمثل والتمثل والمثلات فی القرآن الکریم
- جلد 7: معرفة النفس الانسانیة فی الکتاب والسنة: علم النفس (بخش اول)
- جلد 8: معرفة النفس الانسانیة فی الکتاب والسنة: علم النفس (بخش دوم)
- جلد 9: علم اصول الفقه میسر: المقدمة
- جلد 10: العبادات
- جلد 11: العقود والمطعومات والمشروبات
- جلد 12: المعاملات والبینات والعقوبات
- جلد 13 و 14: فهارس
نکتۀ دیگری که در مورد این مجموعه با بررسی مجلدات اول و دوم آن به نظر رسید، آن است که این مجموعه، خالی از استنادات علمی است و این برای چنین اثری نقصی بسیار بزرگ به‌شمار می‌رود. به‌عنوان مثال، ایشان در اوایل جلد دوم در حدود یک صفحه به بررسی واژۀ «قصّة» و مشتقات آن می‌پردازد، اما حتی یک پاورقی استنادی در آن مشاهده نمی‌شود.
برای بررسی این مجموعه و مؤلف آن نیاز به مطالعۀ مفصل‌تری است و علاقه‌مندان می‌توانند به عنوان موضوع پژوهشی آن را به مطالعه بگذارند.
____________________
* عمدۀ عناوین مجلدات این تفسیر از وبگاه کتابخانه ملی قطر اقتباس شده است.
